Favorit İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular – Eksantrik Zinciri
Eksantrik zincirinin değişim zamanının geldiğini nasıl anlarım?
Eksantrik zinciri veya eksantrik kayışı, krank milinden aldığı hareketle eksantrik milinin dönmesini, dolayısıyla da supapların açılmasını sağlar. Kranktan alınan hareket, bazı motorlarda bir kayışla, bazı motorlarda ise zincirle eksantrik milini döndürmektedir. Triger zinciri olarak da tabir edilir.
Eksantrik zincirinin bollaşması, supapların açılmasına kumanda ettiği için, motorun sağlıklı çalışmasını engeller.
Peki Favorit, Forman, Felicia ve Fabia’nın 1.2HTP ve 1.4 68 HP motorlarında kullanılan motorlardaki eksantrik zincirinin bollaştığını nasıl anlarız?
Favorit, Forman ve Felicia’ da eksantrik zincirini gerecek herhangi bir mekanizma yoktur. Krank milinde bir adet, eksantrik milinde bir adet dişli vardır ve eksantrik zinciri de bu dişliler üzerinde sarılı vaziyettedir. Bu nedenle de eksantrik zincirindeki bollaşmalar hemen hissedilebilir. Fabia 1.4 68HP motorların yapısını tam olarak bilemiyorum ama forumda ‘’Favorit motorunun hacminin 1.4’ e çıkarılmış halidir’’ şeklinde yapılan yorumlardan yola çıkarak, bunların da bu şekilde olduğunu tahmin ediyorum. 1.2HTP motorlar daha farklı bir yapıda oldukları için eksantrik zinciri gergi mekanizması olacağını tahmin ediyorum. Eksantrik zinciri bollaştıkça bu gergi, zinciri gerer ancak bunun da belli bir toleransı olduğunu düşünüyorum. Yani belli bir zamandan sonra gergi, zinciri boşluk yapmayacak şekilde geremeyecektir.
Favorit’ te eksantrik zincirinin bollaşmış olduğunu nasıl anlarız?
1- Motor, özellikle normal çalışma sıcaklığına ulaşmış ve jikle tertibatı tamamen devreden çıkmış vaziyette, yani rölanti devrinde olmalıdır.
2- Fazla abartmadan biraz gaz verilmelidir. Bu durumda krank mili, eksantrik zincirini gereceğinden, herhangi bir anormal sesi hissedemeyebilirsiniz. Motor, örneğin 1500-2000 d/d arasında olacak şekilde, yaklaşık 5 saniye kadar sabit tutulmalıdır.
3- Sonrasında gazı tamamen ve bir kerede bırakın. Krank milinin dönüşü yavaşlamıştır; ancak eksantrik zincirinde problem varsa, çok kısa bir süre de olsa eksantrik mili krank milinin eski hızına uygun olarak dönmeye devam edecektir. Eksantrik milinin bu devam eden dönmesinin süresi, eksantrik zincirinin ne kadar bollaştığı ile sıkı sıkıya ilgilidir. Tabii ki bu süre çok çok kısa bir süredir. Anlatılan gibi saniyelerce sürmez.
4- İşte bu eksantrik milinin dönmeye devam etmesi, krank milinin dönüşü ile aynı seviyeye gelene kadar zincir ‘şarıldama’ denilebilecek sesi çıkartacaktır; çünkü bollaşma nedeniyle uzayan zincirin boşluğu alınıyordur.
5- Eğer bu ses hafif bir şarıldama olarak geliyorsa, eksantrik zinciri bir süre daha idare edecektir ve bu süre içinde motor performansı çok çok fazla etkilenmeyecektir. Yalnız kendi gözlemlerim ve tecrübelerimden edindiğime göre, eğer eksantrik zinciri bu sesi yapmaya başladıysa, daha da fazla bollaşması çok kısa bir sürede alıyor.
6- Ayrıca eksantrik zinciri iyice bollaştıysa, motorun rölantide çalışması bile garipleşiyor.
Eksantrik zincirinin bollaşmış olmasının ne gibi bir sakıncası vardır?
Avans ayarı Favorit’ te önemlidir. Motorun avansı sabit kalmayacaktır. Hatta yokuş yukarı hafif zorlanmalarda avans vurma ile bile karşılaşılabilir. Bununla ilgili olarak hem motorun performansı olması gerektiği gibi olmayacak hem de yakıt tüketimi artacaktır. Üstelik motor, zincir sesinden bağımsız olarak daha sesli çalışacaktır.
Eksantrik zincirinin periyodik değişim süresi var mıdır?
Favorit’ lerle beraber verilen kullanım kılavuzları ve bakım tablolarından hatırladığım kadarıyla 50.000 km.’ de bir eksantrik zincirinin değişimi öngörülüyordu. Tabii ki artık Favorit serisinin garanti gibi bir sorunu da kalmadığı için, gerekmedikçe eksantrik zinciri değişimi yapılmamaktadır.
Eksantrik zincirinin ömrü ne kadardır?
Bu tamamen kullanım tarzıyla ilgilidir. Eğer ki agresif bir kullanım tarzınız varsa, özellikle de kalkışlarda debriyajı sertçe bırakıyorsanız, eksantrik zincirinin değişim süresi çok daha erken olacaktır.
Eksantrik zinciri değiştirilmeden kullanılırsa, sonuçları ne olabilir?
Eksantrik zincirinin, triger kayışına (yani eksantrik kayışına) göre önemli bir avantajı, bollaşmasına rağmen kopmamasıdır. Çift sıralı imal edilmiş bir zincirdir. Tabii ki çok uzun süreler bu şekilde kullanıldığında kopmayacak diye de kesin bir şey yoktur. Onun da belli bir toleransı vardır ve tabii ki kopabilir de. Bu zayıf bir ihtimal olarak görüldüğü için, servislere veya sanayideki ustalara sorduğunuzda ‘’kesinlikle kopmaz’’ gibi bir cevap alırsınız; ancak unutulmamalıdır ki her şeyin belli bir dayanma gücü vardır.
Eksantrik zinciri veya triger kayışı (eksantrik kayışı) koptuğunda motorda ne gibi bir arıza oluşur?
Eksantrik zinciri veya kayışı eksantriği döndürerek supapların açılmasını sağlar. Eksantrik tam supapları açmış bir konumdayken zincir veya kayışın kopması demek, supapların da açık kalması demektir. Bu arada piston, en azından tekerleklerin vermiş olduğu hareketle, yukarı hareket edecek ve açık kalmış olan supaplara vurarak, supapların kırılmasına neden olacaktır. Supapların değişimi gerekecektir. O andaki motor devrine veya yüke göre silindir üst kapağının değişimi bile gerekebilir.
Not : Tamamen kendi tecrübelerimdir. Profesyonel birisinin yazdığı veya bir kaynakta yayınlanmış bir yazı değildir.
