Forumda teknik bilgi eksiği çok fazla sürekli aynı sorular dönüp duruyor bende ufaktan birşeyler derleyip yazmaya karar verdim umarım yardımcı olur.Biraz uzun bir yazı oldu kusura bakmayın. :ok:
Günümüzde araçlarımızın atmosfere salınan zararlı gazları düşünüldüğünde genel olarak toplumumuzda Karbon akla gelmektedir. Otomotiv sektörü Karbon salınımında artık en düşük değerlere ulaşmış durumlara geldi.Daha da gelineceği düşünülmektedir.Günümüzde otomotiv sektörünün sıkıntılarından biri de şu anda NOx gazlarıdır.Havanın yaklaşık değerlerle söylemek gerekirse ; %21 Oksijen,%78 Azot %0.034 Karbondioksit ve geri kalanı da diğer gazlar diye tabir edilen bizim ilgilenmediğimiz gaz çeşitlerinden oluşmaktadır.
Biz motorda yanma yaparken;oksijeni kullanmak amacıyla havayı dolgu oluşumunda kullanıyoruz.Ancak motorun içine hava aldığımızdan dolayı işimize yaramayan ama motorumuzun içine girecek Azot gazı,motorumuzun çalışma durumlarına göre ya istenmeyen zararlı bileşikler oluşturmakta ya da motorumun tam verimle çalışmasına engel olmaktadır.
Öncelikle NOx gazı ile ilgili takipçilerimize bir bilinç oluşturmak için gazın etkinlerinden bahsedip,devamında hangi durumlarda oluşumu artmakta ve çözüm olarak kullanılan EGR sisteminin nasıl-hangi parçalarla çalıştıklarına değineceğim.
NOx Gazlarının Çevreye ve İnsan Sağlığına Etkileri Nelerdir?Bu oksitler su (örneğin sis şeklinde) ile bir araya geldiklerinde, mukozayı tahriş eden ve kısmi akciğer hasarlarına yol açabilen asitler oluşur. Bunun tek istisnası: “gülme gazı” adıyla da bilinen azot protoksittir (N2O). Ancak bu da bir sera gazıdır ve atmosferin yukarı kısmındaki koruyucu ozon tabakasına zarar verir.
NOx Gaz Oluşumu Hangi Etkenlere Bağlıdır ?Egzoz gazlarındaki NOx miktarı, emme anındaki nitrojene, oksijenin miktarına, yanma sonu sıcaklığına ve bu sıcaklıkta kalma sürecine bağlıdır.
Motorun içine aldığımız dolguda hava-yakıt oranını aranı 14/1 civarındadır.Bu oranı 18/1 yada 20/1 sınırlarına yükselttiğimizde motordan çıkan NOx gaz miktarı azalmaktadır.Fakat bu durumda da motora fakir karışım verdiğinizden dolayı etkin yanma gerçekleşememekte ve aracınızın performansı düşmektedir.
NOx gazı yakıt karışım oranından başka,motordaki yanma sıcaklığınında etkisiyle de ilgilidir.Hava-Yakıt karışımını motorun içine alıp, ateşleme gerçekleştirdiğimiz silindir içerisindeki sıcaklıkta artmaktadır.Bu artış 1350 C ve yükseğindeki değerlere ulaştığında NOx gazından çok fazla artış olduğu saptanmıştır.
EGR Sisteminin Açılımı Nedir ?Egzoz gazlarının silindir içerisinden çıktıktan sonra belli bir kısmının taze dolguyla beraber tekrar silindir içerisine alınması işlemine,egzoz gazlarının böyle bir sistemde sirküle edilmesine
Exhaust Gas Recirculation,dilimize çevrilmiş haliyle de
Egzoz Gazı Resirkülasyonu denir.
EGR Sistemi Ne Yapıyor? Amacı Nedir?İşte tam bu noktada,EGR sistemi en basit tabirle şunu yapıyor ; Silindirde yanmış olan gazların bir kısmını tekrar,taze dolguyla beraber silindir içerisine girmesini sağlayarak,taze dolguyu seyreltmek,yanmayı kötüleştirmek ve yanma sonucu yüksek sıcaklıklara çıkmasını önleyerek NOx gazı oluşumunu azaltmak.
EGR Sistemi Ne Kadar Oranda Fayda Sağlıyor ?Silindire tekrar verilen yanmış egzoz gazlarının oranı sistemin uygulandığı farklı motorların yapısal özelliklerine göre değişmektedir.Ortalama bir değer vermek gerekirse %7 ile %12 arasında yanmış egzoz gazları tekrar silindir içerisine gönderilmektedir.
Yapılan deneysel çalışmalarda %6-%13 oranlarında yanmış gazları tekrar silindir içerisine göndererek NOx oluşumunu %30 – %40 oranında azaldığı tespit edilmiştir.
EGR Sistemi ve Parçaları Nasıl Çalışır?EGR Selenoid ValfiEGR selenoid valfine ECU tarafından elektronik olarak kumanda edilmektedir ve EGR valfine uygun bir vakum iletmektedir. Vakum sayesinde EGR valfi açılır ve atık gaz emme manifolduna iletilir. Bu işlem egzoz gazının bir miktarının özel bir supap yardımıyla motora emilen havanın içerisine verilmesi suretiyle yapılmaktadır. Supap, emme manifolduna yapılan bağlantıyla kontrol edilmekte olup egzoz gazı dolaşımı emme manifoldundaki vakumla orantılıdır. Düzgün bir rölanti ve maksimum güç için EGR rölantide ve tam yük durumunda devre dışı bırakılmakta, motor soğukken de kapalı tutularak ısınmayı etkilemesi önlenmektedir.
EGR SoğutucusuEgzoz gazı geri dönüşümü (EGR) için bir soğutucu vardır. Emme manifoldu klape gövdesi ile egzoz manifoldu arasında yer alır. Geri dönen egzoz gazı manifolda girmeden önce soğutularak içerisine karıştığı havayı ısıtması ve volümetrik verimi düşürmesi önlenir.
GR Sisteminde Kullanılan SensörlerGaz pedalı konum sensörü,EGR elektrovanası konum sensörü , Motor devir ve ÜÖN sensörü, Hava debisi sensörü,Su sıcaklık sensörü,EGR sıcaklık sensörleri kullanılmaktadır.
EGR SİSTEMİNDE OLUŞABİLECEK SORUNLAR ?Araçlarımızı belirlenen aralıklarda bakım-onarım işlemlerini gerçekleştirmediğimizde EGR sistemindeki parçalarda bakıma uğramayacağından dolayı bazı sorunlar ortaya çıkmaktadır.Sistemde yanmış egzoz gazlarının bir kısmını yeniden silindire gönderen EGR Valfimiz zamanla pislenerek işlevini kaybetmeye başlıyor.Bunun nedenlerinden bir tanesi kullanılan yakıtın kalitesi…Tabi böyle düşünmeye başlarsak; yakıt filtresi,hava filtresi bunların hepsi bu durumu tetikler hal alıyor.Genel olarak şöyle söyleyebiliriz ; Yakıtınız ne kadar pis olursa,yanmış gazlarınız da o kadar kötü bir durumda olur.Bu kötü haldeki gazları tekrar sisteme gönderecek valfte o kadar çabuk eskir.
Temiz EGR'nin hali
EGR Sisteminde arıza olduğunu nasıl anlarım ?-Araç rölantide iyi çalışmaz,motor boğuluyormuşçasına sesler çıkartır.
-Motorunuz ani durmalar yapabilir.(stop etmek)
-Araç veriminde düşme gözlenir.Çekişte önceki durumuna göre yeterli performans sergileyemez.
SONUÇEGR sistemi,sahip olunan araçlarda hem motor performansı açısından en önemlisi de çevre kirliliğini önlemek amacıyla tasarlanan mantığı basit,çözümü önemli bir mühendislik uygulamasıdır.Sistemin parçalarının belli aralıklarda kontrol edilip temizlenmesi uygun olacaktır.EGR sistemini basit ve temel anlamda anlatmaya çalıştım.Sistem hakkında bilgi edindiğinizi düşünüyorum.Araçlarımızda EGR gibi çokça sistem bulunmaktadır.İlerleyen dönemlerde başka sistem yazılarını tasitteknolojileri.com’da takip edebilirsiniz.