Hastası olduğum bir sistemdir. Otobüs şöförlerinin altın yüzükleriyle özdeşleşmiş bir sistemdir. Çünkü o yüzüğü taktıkları sağ el sona yakın parmaklarıyla çatır çutur kullandıkları bir sistem. Bazılarının ilk kademesi hız sabitleyici olarak çalışıyor. Ama otobüs sürmüş bir abimizin söylediğine göre bu kademede çok yaktığı için pek kullanmazlarmış.
Eskiden 302 otobüslerde de fren amaçlı olarak şoförlerin ayağının altında bir buton bulunurdu, bu buton yardımıyla eksoz çıkışı bir kelebek vasıtasıyla kapatılır, bu şekilde maksimum kompresyon elde edilerek motor freni yapılırdı.
Bazı ZF şanzımanlarla entegre biçimde çalışan retarderlar da var, bunlara intarder deniyor. İstanbullular bilir, ilk gelen yeşil mercedesler frenajla birlikte retarder inlemesi de yapardı. Şimdikilerde durum nedir bilmiyorum.
Günün modern çözümü retarder ise çoğu ağır vasıtada ya fabrika çıkışı, ya da sonradan montaj ile kullanılmakta.
İsteyen Voith sitesinden sticker isteyebilir :
http://www.voithturbo.com/vt_en_paa_road_retarder_shop.php3VOITH'in hazırladığı retarder videosu:
[YOUTUBE]g7uX-nVmWJc[/YOUTUBE]
Actros ve retarder:
[YOUTUBE]CfRB_NeW91M[/YOUTUBE]
O403 retarder sesi:
[YOUTUBE]Sj45pQ5mHvc[/YOUTUBE]
Kaynak : http://www.obitet.gazi.edu.tr/sunular/43.ppt
Retarder
Retarder ağır vasıtaları güvenli ve etkin bir şekilde yavaşlatan yüksek verimli hidrolik sistem çalışan, sürtünmesiz, aşınmasız bir fren sistemidir.
Neden Retarder?
Çünkü;
Balatalı sistemlerin fren güçlerinin sınırları vardır. Balataların ateş topuna dönecek kadar ısınma noktasına ulaştığı anlar olur.
Günümüz ihtiyaçlarına uygun güçlü motorlar üretildi ama bu gücü durduracak retarder dışında başka yeni bir fren sistemi geliştirilemedi.
Retarder, şaft ile birlikte dönen rotorun hızını keserek frenleme etkisi yapar. Rotor ve stator arasına basılan yağ, rotorun kınetic enerjisini statotor vasıtasıyla ısı enerjisine dönüştürdüğünden bu frenleme sırasında herhangi bir aşınma olmaz.
Rotor ve stator arasına basılan yağın basıncı ve miktarıyla doğru orantılı artan kademeli frenleme gücü ile aracın karşılaştığı her durum için gerekli frenleme sağlanır.
Retarderli aracın balatalarının kullanımı azaldığı için tekerler ısınmaz. Bu sayede balataların, kampanaların ve lastiklerin ömrü uzar.
Retarderli bir aracın sürücüsü her durumda durabileceğini bildiği için konforlu ve güvenli bir yolculuk yapar. Yolcular frenleme etkisini hissetmezler.
Aşağıdaki karşılaştırma RETARDER'li bir aracın 600.000 Km de nasıl 33.000,- DM kazanç sağladığını göstermektedir.
Özetlersek:
Retarderli bir araçta 600 bin kilometrede iki kez balata değiştirilirken, retardersiz araçda en az yirmi kez balata değişitirilecektir.
Retardersiz araç bu süre içinde 58 gün servis dışı kalırken, Retarderli aracın fren sistemi daha az bakım ve onarım gerektirdiği için yalnızca 9 gün servis dışı kalacaktır.
RETARDER NASIL ÇALIŞIR:
Hidrodinamik olarak çalışan Voith Retarderlerin yapısı son derece basittir. İki özel açıya sahip döner kanatlı disk birbirlerinin karşısına yerleştirilmiştir. Rotor (kırmızı çark) ve Stator (mavi çark). Bunların arasında yer alan odacıkta ise yağ bulunur. Rotor aracın kardan miline bağlıdır. Stator ise Retarderin gövdesine sabitlenmiştir.
Kardan milinin hareketi ile dönmeye başlayan rotor odacıkta bulunan yağı harekete geçirir. Yağın hareketi Stator tarafından geciktirilir. Bu geciktirme işlemi de Rotorun dönüşünü yavaşlatır. Bu yavaşlatma sırasında doğan sürtünme ısısı aracın soğutma sistemi sistemi aracılığı ile dışarı atılır
Retarder'in fiziksel randıman kapasitesi ancak soğutma sisteminin kapasitesi ile sınırlıdır. Profesyonel bir sürücünün soğutma sistemini, doğru vites seçimi sayesinde zorlamaması Retarder'in kapasitesini artırır.
Soğutma sisteminde aşırı ısınma, Retarder'in kumanda elektroniği ile otomatik olarak engellenerek kontrol altında tutulur. Aşırı ısınma durumunda retarder kendini devre dışı bırakır ve motoru korumaya alır.
ÇALIŞMA ŞEKLİ:
RETARDER TİPLERİ:
Voith Retarder R 120
Retarder R-120 belediye otobüsleri, midibüsler, mal dağıtımında kullanılan kamyonlar gibi orta sınıf taşıma araçları için tasarlanmış bir üründür.
R-120 nin iki farklı kardan mili devir sayısına uygun tipleri bulunmaktadır.
Voith Retarder R-120 bugüne kadar MAN SL 220 , SL 222 , SL 223, BMC Belde 17C ve Mercedes 302 T tipi halk otobüslerine monte edilmektedir. [[Mmax= 2000 Nm Ağırlık: 59 kg]]
Voith Retarder R 133
Retarder R-133 seyahat otobüsleri, ağır hizmet taşıtları ve özel amaçlı taşıtlar için tasarlanmış en güçlü hidrodinamik retarderdir. Düşük ağırlıklarda da yüksek fren torku vardır.
R-133 Mercedes Benz Türk A.Ş tarafından Türkiye’de üretilmekte olan seyahat otobüslerine standart olarak takılmıştır.
R-133-2 retarderler ağır tonajlı araçlara takılmaktadır. Mmax= 4000 Nm Ağırlık: 85 kg
Voith Retarder R 115
R-115 retarder rotor devir sayısını kardan mili devir sayısına oranla, dişli aktarmasına bağlı olarak yaklaşık iki katına çıkarabildiği bir retarderdir.
R 115 Retarder’i son derece kompakt bir yapısı ve düşük hızlarda da yüksek bir fren randımanı vardır.
Bu retarder de bütün diğer Voith retarderlerde olduğu gibi yağ soğutucu ve tankı ile birlikte ayrıca kendi yağ sistemi bulunmaktadır. Mmax= 3200 Nm Ağırlık: 63 kg
