MOTORDAN GELEN SESLER
Ana yatak sesi:
Ana yatakta fazla boşluk olduğu, motor yük altinda iken duyulan boğuk kuvvetli yatak vuruntularindan anlaşilir. Eğer bütün ana yataklar fazla boşlukluysa hemen dikkati çekecek şekilde motordan anormal sesler gelecektir. Yatak sesleri motor çalişirken muntazam olarak duyulur. Sesin geldiği yer bujilere giden buji kablolarini kisa devre yapmak suretiyle tespit edilebilir. Böyle bir araştirmada buji kisa devre yapildiğinda yataktan gelen ses kayip oluyor, yahut azaliyorsa, kisa devre yapilan bujinin silindirine ait yataklarin boşluğu fazladir. Bu muayene otomobilin büyük viteste 25 km lik hizina tekabül eden yüksek rölanti devrinde veya yolda yapilabilir. Bu durumda araç yüklenirse ana yatak sesi çoğalir. Bazi hallerde yatakta vuruntu yapacak boşluk olmadiği halde, kullanilan yağin çok ince oluşu yatak yağ filmini incelteceği için de yatak vuruntulari duyulabilir. Böyle hallerde yağin, kalitesini ve yağlama donanimini kontrol ettikten sonra, yatak boşluklari hakkinda karar vermek gerekir.
Volan sesi:
Eğer volan bağlantilarinda boşluk varsa muntazam olarak motordan vuruntu sesi yahut şikirti gelir. Bu sesin volan gevşekliğinden ileri geldiğini anlamak için vites boşta, motor yüksek rölantide çalişirken kontak anahtari kapatilir. Bu anda motordan bir vuruntu sesi gelirse muhtemelen volan bağlantilarinda boşluk vardir.
Piston kolu yatak sesi:
Piston kollarinda yatak boşluğunun fazla olmasi madeni bir vuruntu sesi çikarir. Bu ses araç 45 km civarinda bir hizla, düz yolda giderken gaz kelebeği kapandiği zaman duyulur. Bu muayene araç dururken yapiliyorsa motor devrini yeteri kadar yükseltecek şekilde gaz kelebeği açilir ve hemen kapanirsa boşluğu fazla olan biyel yataklarinin sesi duyulacaktir. Bujileri kisa devre yapmak suretiyle sesin azalmasindan yahut kayip olmasindan hangi silindire ait kol yatağinin arizali olduğu anlaşilabilir. Bazi hallerde piston kol yatak boşluklari ses yapacak kadar boşluklu olmadiği halde, kullanilan yağin çok ince oluşu ve yataklarin yağlanmasi ayni sesi yapabilir.
Motorda yağlama donanimi normal olduğu halde, gerek ana, gerek piston kolu yataklarindan ses geliyorsa ilk firsatta yataklar yenileştirilmeli, yahut boşluğu azaltacak tedbirlere başvurmalidir. Aksi halde motorda pahaliya mal olacak hasarlar meydana gelebilir.
Piston pimi sesi:
Piston piminden, pistondan ve piston kolundan gelen sesleri birbirinden ayirmak güçtür. Piston pimi sesi, keskin çift vuruntu sesidir. Motor rölantide çalişirken daima duyulur. Vuruntu yapan pimin ait olduğu silindirdeki buji kisa devre yapildiği zaman (plastik sapli bir tornavidayla) pim vuruntuyu artacaktir. Bununla beraber bazi motorlarda pim sesi aracin en büyük viteste 10-50 km hizina tekabül eden motor hizinda daha iyi belli olmaktadir. Tereddüde düşüldüğü zaman yukaridaki muayene yolda da yapilabilir.
Ayrica piston pimleri; emniyet pimlerinin, yaylarinin bozulmasi yahut kirilmasiyla silindir yüzüne de sürtebilir.
Piston ve segman sesleri :
Piston sesi (piston çarpmasi):
Piston silindir içinde aşaği yukari hareket ederken silindir duvarlarina çarpmak suretiyle ses çikarabilir. Bu ses kapali bir yerde sert cisme vuran ağaç tokmak sesine benzeyen boğuk, uğultulu bir sestir. Pistonla silindir arasindaki normal boşluğun büyümesi bu sesin meydana gelmesine esas sebebi teşkil eder. Çarpma sesi motor soğukken duyuluyor, fakat motor isindiktan sonra kayboluyorsa, ortada ciddi bir durumun olmadiği söylenebilir. Ancak, piston sesinin duyulduğu hallerde kesin karar verebilmek için motorun ilgili parçalarini muayene etmek faydali olur. Çünkü silindir duvarlarinin veya pistonun fazla aşinmiş olmasi, piston eteğinin bozulmasi (kapanmasi), piston boşluğunun fazla verilmiş olmasi veya piston kolunun eksenden kaçik bağlanmiş olmayi piston çarpmasina ayri ayri sebep teşkil edebilir. Bu hatalarin önüne geçilmezse boşluk kisa zamanda artacak ve motorun gücünü azaltacaktir.
Segman sesi:
Piston segmanlarinin sesi şikirti şeklinde olur ve supap sesine çok benzer. Ancak, gaza basildiği zaman segman sesleri çoğalir, oysa gaza basilinca supap sesleri azalmaktadir. Piston ve segman sesleri aşağidaki sebeplerden ileri gelebilirler:
1- Pistonla silindir arasindaki boşluk fazladir.
2- Silindir ovalleşmiş ve konikleşmiştir.
3- Segmanlar, silindirin üst tarafinda meydana gelen aşinti kenarlarina çarpmaktadir.
4- Piston üstünde yiğilmiş olan kurum, silindir kapağina değmektedir.
5- Piston, kapak contasina sürtmektedir.
6- Piston segmani kirilmiştir.
7- Segmanlarin yuvalari içindeki yan boşluğu fazladir.
8- Piston segmani yuvalari kiriktir.
9- Piston kiriktir.
Supap sesleri ve sebepleri:
Supap sesleri; supaplar civarindan gelen şikirti sesleridir. Ses daha tiz ve nettir supap yakinindan rahatlikla duyulabilir.
Sebepleri şunlardir:
1- Supap boşluğu fazla olduğu için “şik şik” sesi vermektedir. Supaplar ayarsizdir. Hidrolik iticili supaplarda iticiler arizalidir. Supap itme çubuklari yahut supap manivelalari (külbütör) eğilmiştir.
2- Bilhassa üstten supapli motorlarda supap tertibatinin yağlanmasi yetersizdir.
3- Supap tertibatinin herhangi bir yerinde aşinma vardir. Özellikle külbütör uçlari oyulmuştur. (Uçlar taşlanir).
4- Supap yayi kiriktir.
5- Supap yaylari zayiftir.
6- Supap yaylari sikişmiştir.
7- Supap sapiyla kayit arasindaki boşluk fazladir. Supap kayiti yenisiyle değiştirilir.
8- Eksantrik milde kam yüzleri bozulmuştur.
9- Supap kayitlari içinde supap saplari incelmiştir. Supaplar değiştirilmelidir.
10- Supap yüzü ekseni sap ekseniyle ayni değildir. Supap taşlanir.
11- Supap yuvasi ekseni supap sapi ekseniyle ayni değildir. Supap yuvasi freze edilir.
12- Üstten supapli motorlarda supap kapağini fazla sikmak normal supap sesini çoğaltir.
Hidrolik supap iticilerinde ses:
Hidrolik supap iticilerinden supap sesine benzeyen şikirtilarin gelmesi iticilerin vazifesini iyi yapmadiğina işarettir. Az çok hidrolik iticiler motor soğukken çaliştirildiğinda ses yaparsa da motor normal sicakliğini bulduktan sonra sesin kaybolmasi lazimdir. Hidrolik iticiler ses yapiyorsa, yağ basinci yetersizdir. Basinç yetersizliğine sebep, yağin köpüklenmesi olabilir. Bu durumda yağ kontrol çubuğu seviye işareti civarinda kabarciklar görülür. Yağin köpüklenmesine, yağin içine su karişmasi, motorda yağin fazla oluşu yahut az oluşu sebep olabilir. Hidrolik iticiler ayar edilebilir şekilde yapilmişsa, bu ayarin bozulmasiyla da ses yaparlar. Sesi yok etmek için katalog değerlerine göre ayar yapilir.
iticilerin birinden ses geliyorsa sebebi şunlardir:
1- iticinin içindeki plancir, yuvasinda çok sıkidir.
2- itici yayi zayif yahut kiriktir.
3- Bilya supap kaçiriyor.
4- Plancir (küçük piston) aşinmiştir.
5- Emniyet segmanlari (eğer varsa) yanliş takilmiş yahut takilmamiştir.
6- iticiye basinçli yağ gelmiyor.
7- Plancir yuvasinda normal aşinti vardir.
Eğer bilya supap kaçiriyorsa, itici aseton nevinden bir temizleyici içinde temizlenmelidir. Zaten hidrolik iticiler sik sik temizlemeyi gerektirecek bir düzen içindedir. Aksi halde ariza yaparlar.
Mumlaşma ve kirli yağ, hidrolik iticinin başlica ariza sebepleridir. Bu sebeple motor yağinin temizliğine dikkat etmeli ve motor yağini seçerken en uygun yaği seçtikten sonra başka cins yağ kullanmamalidir. Yanmiş yağin diğer bir yağla kariştirilip kullanilmasi mumlaşmaya sebep olacağindan, iticilerde tutukluk yapar. Yaği değiştirmeden uzun süre kullanmak, yağ filtresini zamaninda değiştirmemek, iticilerin sik sik ariza yapmasina sebep olur.
Eksantrik mil dişlilerinde ses:
1- Dişlilerin dişleri veya milleri arasinda fazla boşluk vardir.
2- Dişliler ayni düzlem içinde değildir. (Birbirine karşi eğiktir).
3- Dişliler çok sikidir (Diş boşluklari azdir).
4- Eksantrik mil dişlisi kamasinin kalin olmasi sebebiyle dişli merkezden kaçmiştir.
5- Eksantrik milde veyahut anamilde boyuna boşluk fazladir.
6- Dişlerde eğilme veya kirik vardir.
Eksantrik milinin zincirinde ses:
1- Aşinti sebebiyle zincir gevşemiştir.
2- Zincir lokmalari aşinmiştir.
3- Zincir lokmalarinin pimleri aşinmiştir.
4- Zincir lokmalari eksenden kaçiktir.
5- Anamil ön ana yatak boşluğu fazladir.
6- Eksantrik mil ön yatak boşluğu fazladir.
7- Damper yahut kasnak gevşektir.
Motor bağlantilari gevşek olduğu zaman ses:
Motor bağlantilari gevşek olduğu zaman daha ziyade araç hareket halinde iken gaza basilip birakildiği zaman ses gelir. Bu halde duyulan ses boğuk bir vuruntu sesidir.
Anamil boyuna boşluğu fazla olduğu zaman ses:
Anamil boyuna gezinti boşluğu fazla olduğu zaman, umumiyetle motor rölantide çalişirken, zaman zaman da yüksek devirde keskin bir çarpma sesi duyulur. Ancak, debriyaja basildiği zaman bu ses kaybolacaktir.
Su pompasinda ses:
1- Su pompasi hareket kasnaği gevşektir.
2- Pompanin elemani (rotoru) milinde gevşemiştir.
3- Pompa milinin boyuna gezinti boşluğu fazladir.
4- Pompa milinin burç (yatak) boşluklari fazladir.
5- Pompa elemaninin kanatlari muhafazasina sürtmektedir.
Alıntıdır...