Bir başka forumda otomatik vitesle ilgili, bir arkadaşla epey yazışmıştık. Soru-cevap şeklinde keydetmiştim. İşinize yarar umarım:
OTOMATİK VİTESLE İLGİLİ SORULAR
Bende 2004 1,4 16V otomatik vites Skoda Fabia var.
Benim en çok merak ettiğim rampa çıkarken ve arabayı hızlandıracağım zaman motoru boğuyorum yardımlarınızı bekliyorum.
Roketlemezsen bayırda hızlanamazsın, topuklaman lazım gazı.
Roketleme dediğiniz işi yaptığınızda; motor devri ve süratiniz uygunsa şanzıman bir alt vitese geçip motorun devrini yükseltir ve hızlanmanın daha çabuk olmasına yardımcı olur. Yani şanzıman diyelim ki 4. kademede (viteste) ve otomobil 120 km/s hızla yol alıyor. Bu durumda roketleme yapmayabilir otomobil zira bu devir ve süratte bir alt vitese geçtiğinde pistonlar bağımsızlıklarını ilân edebilirler.
Otomatik vitesli otomobillerde, rampa çıkarken vites konumunu (4 ileri vitesli bir otomatik şanzıman için söylüyorum), rampanın durumuna göre 3 veya 2 konumuna almalısınız. Eğer D konumunda kullanırsanız, rampa çıkışlarında, gaza bastığınızda motor devri artacak, şanzıman da bu devir artışına paralel bir üst kademe dişliye geçecektir; ancak bu arada tekerlek devri (yani otomobilin sürati) düşeceğinden, üst kademedeki dişliyle otomobili götürmekte zorlanacak ve tekrar alt kademeye geçirecektir. Alt kademede motor devri yükselince tekrar üst kademeye geçecek ve gene başa dönülecektir. Eğer ki örneğin 3 konumuna alırsanız, motor devri yükselmesine rağmen şanzıman 4 konumuna geçmeyecek, motor ve şanzıman zorlanmadan rampa çıkılabilecektir.
Halk arasında otomatik vitesli otomobillerin, manuel vitesli otomobillere oranla fren balatalarını daha çabuk bitirdiği gibi genel bir kanı vardır. Bu yanlıştır. Vites konumu D' de yokuş aşağı durdunuz. Ayağınızı fren pedalından çektiğinizde otomobil harekete geçecektir. Yokuş aşağı olduğu için, tekerlek devri motor devrinden daha hızlı olacaktır ve otomatik şanzıman vites kademelerini hızla yükseltecektir. Otomobilin sürati belki de 40 km/s oluğunda, otomatik şanzıman en üst kademeye gelmiş olacaktır. Bundan sonra yavaşlamak istediğinizde frene manuel vitesli bir otomobilden daha fazla yüklenirsiniz, zira otomobil adeta boş viteste hızlanmış da siz de durdurmaya çalışıyormuşsunuz gibi bir durumdur bu. Manuel vitesli otomobillerde yokuş aşağı vitesi boşa atar da ilerlerseniz, viteste olduğundan daha fazla bir güçle frene basarsanız. Yokuş fazla dik olmasa bile otomobili yavaşlatmak üzere frene sık sık basacaksınız. Bu da fren balatalarının ısınmasına ve görevlerini tam olarak yerine getirmemesine neden olur. Yokuş aşağı inişlerde, gene yokuşun durumuna göre otomatik şanzımanın konumunu 3, 2 hatta gerekiyorsa 1 konumuna alırsanız, otomobil boş vitesteymişçesine hızlanmayacak ve fren pedalına sıkça ve sertçe başvurmak zorunda kalmayacaksınız. Örneğin dik bir yokuştan inecekseniz, 2 konumuna alırsanız, otomatik şanzıman 1. kademeyle kalkışı gerçekleştirecek, sonrasında 2 konumuna gelecek ama tekerlek devri artsa da 3 konumuna geçmeyecektir.
Tabii ki bu anlattıklarım klasik tip otomatik şanzımanlar için geçerlidir. Bir de klasik tipteki otomatik şanzımanlarda, ayağınızı gazdan çektiğinizde, motor kompresyonu nedeniyle, otomatik şanzıman bir üst kademeye geçer. Ayağınızı gazdan çekip bir üst kademeye geçmesini sağlayıp tekrar gaza basarsanız (tabii ki eğimsiz bir yolda) yakıt ekonomisi bile sağlayabilirsiniz. Tabii ki bu alışkanlık gerektirir ve bir anlık yapılır. Otomobilinize alıştıkça çok rahat uygulayabilirsiniz. Yeni nesil, bol elektronik aksamla kontrol edilen otomatik şanzımanlardaysa durum daha farklı. Eğim sensörü vasıtasıyla eğimin konumunu algılayıp yokuş inişlerinde veya çıkışlarında kademeleri otomatik olarak sabitleyenler; frene belli bir süre bastığınızda gene otomatik olarak bir alt kademeye geçenler (Renault Clio) yani vites küçülterek frenlemeye yardımcı olanlar ve daha bir çok özelliğe sahip otomatik şanzımanlar da mevcut artık.
Benim araba 2004 model eğim sensörü falan olduğunu sanmıyorum. Bir de 80 km/s hızla giderken ayağımı gazdan çekip tekrar gaz mı vereceğim? Bunu tam anlamadım açıklayabilir misin? Gerçekten fren balatalarım erken mi yıpranır? Çünkü hızımı ancak frene basarak düşürüyorum yoksa hızım azalmıyor ama hiç bir zaman freni zorlayarak durmadım her zaman frene çok narin basıyorum. Arabadan çok memnunum. Otomatik vitesli olması da çok güzel ama dediğim gibi bazen motoru istemeyerek boğuyordum. Artık 3 veya 2’ ye takacağım rampalı yollarda. Peki vitesi 3 veya 2’ ye aldığımda gaza basmam gerekecek mi yoksa hızım 50 km/s ise o hızı sabitleyecek miyim ya da hızlanmak istiyorum ne yapacağım?
...80 km hızla giderken ayağımı gazdan çekip tekrar gaz mı vereceğim? Bunu tam anlamadım açıklayabilir misin?...
Otomatik vitesli Fabia kullanmadığım için yorum yapmam pek doğru olmaz ama VW Polo kullanmıştım. Eğer tepkileri çok farklı değilse, ayağınızı yavaşlamasını istediğinizde yaptığınız gibi çekip gazı bıraktığınızda motor sesinin de azaldığını duyacaksınız ki bir üst kademeye geçmesi demektir. Zaten motor devir sayacından da motor devrinin düşmüş olduğunu (örneğin 3000 d/d ile giderken 2000 d/d' ye düşüşü gibi) görürsünüz. Ben VW Polo' da 50-55 km/s süratte denediğimde, 3. kademede giderken 4. kademeye geçiyordu ve böylece yakıt tüketimi bir nebze de olsa aşağı çekilebiliyordu.
...Gerçekten fren balatalarım erken mi yıpranır? Çünkü hızımı ancak frene basarak düşürüyorum yoksa hızım azalmıyor ama hiç biraz zaman freni zorlayarak durmadım. Her zaman frene çok narin basıyorum...
Fren balatası manuel viteslilerde de aşınır ne kadar nazik kullansanız da. Önceki mesajda da dedim ya, yokuş aşağı inişlerde D konumunda bırakırsanız otomobil çabuk hızlanır ve freni sıkça ve sertçe kullanmak durumunda kalırsınız veya otomobili belli bir hızda sabit tutabilmek için frene sürekli basmak zorunda kalırsınız. Bu da fren balatalarının daha çabuk aşınması demektir. 2 veya 3 konumunda tutarsanız frenlere yardımcı olursunuz. Aynen manuel vitesli otomobillerde dik bir yokuşu inerken 1. vitesi veya konuma göre 2. vitesi seçtiğiniz gibi yaparsanız, yokuş inişleriniz daha rahat ve güvenli olur.
...Bazen motoru istemeyerek boğuyordum. Artık 3 veya 2’ ye takacağım rampalı yollarda...
D konumundan 3, 2 veya 1 konumuna alırken fren pedalına da basmak gerekir ki vites seçimlerinizi yapabilesiniz. Uygulaması farklı olabilir belki Fabia' da. Ya kullanım kılavuzunuzu okumanızı ya da yetkili bir servise danışmanızı öneririm. Bir de otomobilinizi iyi tanımanızı öneririm. Çok dik olmayan rampa çıkışlarında D konumu yeterli gelebilir. Bunu da kullandıkça, otomobilinize alıştıkça göreceksiniz. İnişler için de dikkatli bir şekilde aynı rampayı bir D konumunda bir de mesela 2 konumunda inmeyi deneyebilirsiniz. Aman etraftaki yayalar ve diğer araçlara dikkat. Deneme yaparken kötü bir durumla karşılaşmayın!!!!!!!!!
...Peki vitesi 3 veya 2’ ye aldığımda gaza basmam gerekecek mi yoksa hızım 50 km/s ise o hızı sabitleyecek miyim yada hızlanmak istiyorum ne yapacağım ?...
Hızlanarak çıkmak niyetindeyseniz gaza basacaksınız tabii. "Yok hızımı sabitleyeyim" diyorsanız da hızınızı sabitleyecek kadar gaza basacaksınız.
...Arabadan çok memnunum otomatik vitesli olması da çok güzel...
Otomatik vitesli otomobiller hele ki İstanbul gibi trafik sorunu had safhada olan şehir içi kullanımlarında büyük rahatlıktır. Yakıt tüketimleri manuel vitesli modellere göre biraz fazla olabilir ama rahatlığına değer diye düşünüyorum. Kaldı ki yeni nesil otomatik vitesli modeller artık neredeyse manuel vitesli modeller kadar yakıt tüketimi gerçekleştiriyor. Kalkışlarda gaza gereğinden fazla yüklenmezseniz bunu da bir nebze aşağı çekebilirsiniz. Gerçi bu manuel vitesli otomobiller için de geçerlidir. Sıkışık trafikte, yol yalnızca 5 metre açıldığında sert ve devirli kalkışlar otomatik vitesli de olsa manuel vitesli de olsa yakıt tüketimini gereksiz yere arttırır.